အိႏိၵယနန္းက်ဘုရင္ ဗဟာဒူးရွားဇဖားရ္

သိပံၸခ်စ္သူ>>

က်ေနာ္ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဒဂံုၿမိဳ႕နယ္ ဇီ၀ကလမ္း (ယခင္ ဇဖားရ္ရွားလမ္း) ရိွ အိႏိၵယႏိုင္ငံမွ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ပါေတာ္မူခဲ့ေသာ ေနာက္ဆုံး မဂိုဧကရာဇ္ ဗဟာဒူးရွားဇဖားရ္၏သခၤ်ဳိင္းဂူဗိမာန္သို႔ သြားေရာက္ေလ့လာၾကည့္႐ႈမိသည္။

တခ်ိန္က ေရႊနန္းေတာ္၌ မင္းစည္းစိမ္ခံစားခဲ့ရေသာ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ မဂိုဧကရာဇ္သည္ ေရျခားေျမျခား ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ရန္သူ၏လက္တြင္းတြင္ နတ္ရြာစံခဲ့ပံုကို ေတြးမိရင္း ကြၽႏု္ပ္တို႔၏ ျမန္မာဘုရင္သီေပါမင္းတရား အိႏိၵယျပည္ရတနာဂီရိအရပ္၌ ဆင္းရဲခ်ဳိ႕တဲ့စြာ နတ္ရြာစံခဲ့ရပံုကို ျပန္ လည္ယွဥ္တြဲ အေတြးပြားေနမိပါေတာ့သည္။

ဤပါေတာ္မူ ဘုရင္ႏွစ္ပါး၏ဘ၀ကံၾကမၼာမွာ တနည္းတဖံု ဆင္တူယိုးမွားတူညီေနေပ၏။ အိႏၵိယျပည္ ေဒလီၿမဳိ႕ေတာ္၌ အိႏိၵယျပည့္ရွင္ မဂိုဘုရင္အား အဂၤလိပ္တို႔ကဖမ္းဆီး၍ ဇာတိေနျပည္ေတာ္ႏွင့္ေ၀းေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ပို႔လိုက္သည္။ အက်ဥ္းစံ နန္းက်ဘုရင္တပါးအျဖစ္ေနထိုင္ရင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ဒဂံုအရပ္၌ နတ္ရြာစံခဲ့ရေလသည္။

ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္၏ ေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္သည့္ သီေပါမင္းတရားအားလည္း ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ ဖမ္းဆီး၍ နယ္ခ်ဲ႕ အဂၤလိပ္တို႔သည္ ေရေၾကာင္းခရီးျဖင့္ ပထမ အိႏိၵယႏိုင္ငံမဒရပ္ၿမိဳ႕၊ ယင္းေနာက္ အိႏိၵယႏိုင္ငံအေနာက္ဘက္ပင္လယ္ကမ္းေျခရိွ ရတနာ ဂီရိသို႔ ၁၉၁၀ ျပည့္ႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေနာက္ဆံုးဘုရင္ျဖစ္သည့္ သီေပါမင္းတရားသည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၌ အက်ယ္ခ်ဳပ္ဘ၀ျဖင့္ ႏွစ္ ၃၀ နီးပါး ေနထိုင္ခဲ့ရၿပီးေနာက္ ၁၉၁၆ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ (၁၆) ရက္ေန႔တြင္ နတ္ရြာစံခဲ့သည္။

သို႔ကလို ျမန္မာဘုရင္အား အိႏၵိယျပည္၌ေခြထားၿပီး အိႏိၵယဘုရင္အား ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ေခြထားျခင္းမွာ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏ နည္းပရိယာယ္ တခုပင္ျဖစ္သည္။

္မာႏိုင္ငံသို႔ ပါေတာ္မူခဲ့ရေသာ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ေနာက္ဆံုး မဂိုဧကရာဇ္မဟာဒူးရွားဇဖားရ္ (Bahadur Shah Zafar) သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၇၅ ခုႏွစ္တြင္ ေဒလီၿမိဳ႕ေတာ္ရိွ ရွားဂ်ဟန္းဘုရင္ႀကီး၏ လာလ္ကီယာနန္းေတာ္တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ခမည္းေတာ္ ဒုတိယေျမာက္ အကၠဘာရ္ရွား (Emperor Akbar Shah II) က သားေတာ္အား ‘မိုဟာမက္ေစရာဂြၽန္ဒင္း’ ဟု မွည့္ေခၚခဲ့၏။ အရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ ‘အဘူဇဖားရ္’ ဘြဲ႕အမည္ျဖင့္ အိမ္ေရွ႕စံအပ္ႏွင္းခဲ့သည္။

ခမည္းေတာ္သည္ သားေတာ္အား ငယ္စဥ္ကပင္ နန္းတြင္း၌ပင္ အႀကီးေတာ္ဆရာမ်ားခန္႔အပ္၍ မင္းသားတို႔တတ္အပ္ေသာ ပညာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားေစသည္။ အဘူဇဖားရ္သည္ ဘာသာေရးအဆံုးအမတို႔ကို ေလးစားလိုက္နာသူလည္းျဖစ္သည္။ ဘာသာေရးစာေပကို ႀကိဳးစား သင္ယူသည္။ သူသည္ ငယ္စဥ္ကပင္ ကဗ်ာလကၤာမ်ားဖတ္႐ႈျခင္း၊ ေရးသားသီကံုးျခင္းကို အထူးပင္၀ါသနာပါသည္။ နန္းတြင္းကဗ်ာစာဆို မ်ားျဖစ္ၾကေသာ အီဘရာဟင္ေဇာက္၊ ဟာဆန္ႏြလ္လာခန္းဂါလစ္တို႔သည္ သူ႔အား ကဗ်ာဆရာတဦးအျဖစ္သို႔ေရာက္ေအာင္ ဆရာစားမခ်န္ သင္ၾကားျပသေပး ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ အာေရဗီ (အာရပ္ဘာသာစကား)၊ ဖာရစီ (အီရန္ဘာသာစကား) ႏွင့္ အူရဒူ (ပါ ကစၥတန္ဘာသာစကား)မ်ားႏွင့္ စာေပမ်ားကို ဂ႐ုတစိုက္သင္ၾကားခဲ့ရာ အဘူဇဖားရ္သည္ ဖာရစီဘာသာ၊ အူရဒီဘာသာတို႔ျဖင့္ ကဗ်ာလကၤာတို႔ကို ရသေျမာက္ ေအာင္ ဖြဲ႕ဆိုသီကံုးႏိုင္ခဲ့သည္။

အသက္ ၄၀ တြင္ အိမ္ေရွ႕စံမင္းသားအဘူဇဖားရ္မင္းသားသည္ ၾကင္ယာေတာ္မိဖုရားေလးပါးျဖင့္ သားေတာ္၊ သမီးေတာ္မ်ားထြန္းကားေနၿပီျဖစ္သည္။

ထို႔ေနာက္ ဇဖားရ္ရွားဘုရင္၏အဘိုး ‘ဒုတိယေျမာက္ရွားအာလမ္’ (Shah Alam II) သည္ ၁၈၀၆ ခုႏွစ္တြင္ နတ္ရြာစံ၍ ခမည္းေတာ္ အကၠဘာရ္ရွားသည္ နန္းတက္ခဲ့ေလသည္။ နန္းတက္ၿပီးမၾကာမီမွာပင္ သားေတာ္အားအိမ္ေရွ႕ႏွင္းခဲ့သည္။ ခမည္းေတာ္ ဒုတိယေျမာက္ အကၠဘာရ္ရွားသည္ ႏွစ္ ၃၀ နီးပါးနန္းစံခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၈၃၇ ခုႏွွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ နတ္ရြာစံခဲ့သည္။

ဗဟာဒူးရွားသည္ ခမည္းေတာ္နတ္ရြာမစံမီ ၁၀ ရက္အလို ၁၈၃၇ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔၌ပင္ ‘အဘူဇဖားရ္ မိုဟာမက္ေစရာဂြၽန္ ဒင္းမဟာဒူးရွား’ ဘြဲ႕အမည္ျဖင့္ ရာဇဘိေသကခံခဲ့သည္။ နန္းတက္စဥ္ မဟာဒူးရွားသည္ အသက္ (၆၂) ရိွေနၿပီျဖစ္သည္။

စိတ္သေဘာထားႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ေသာ၊ ဘာသာတရားကိုေလးစားလိုက္နာေသာ၊ ဘာသာေရးက်င့္စဥ္ႏွင့္ ကဗ်ာလကၤာမ်ားတြင္ ေမြ႕ေလ်ာ္ ေသာ မဂိုဘုရင္ႀကီးဗဟာဒူးရွားသည္ ထီးနန္းစည္းစိမ္ကိုရရိွေသာ္လည္း စိတ္ေက်နပ္ေပ်ာ္ရႊင္မႈကို အျပည့္အ၀မရခဲ့ေပ။

သူသည္ အသက္၂၀ ေက်ာ္ေလာက္ကပင္ ‘တစပ္၀မ္’ ေခၚ မေဖာက္ျပန္ေသာ တရားလမ္းစဥ္ဘက္သို႔ ေလ့လာလိုက္စား၍ အသက္ (၄၀) ေက်ာ္အရြယ္တြင္ ကိုယ္တိုင္က်မ္းစာမ်ားျပဳစုျခင္း၊ တရားျပဆရာအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းတို႔ကို ျပဳခဲ့သည္။

ဗဟာဒူးရွားသည္ အိႏိၵယျပည့္ရွင္ မဂိုဧကရာဇ္ဟုဆိုေသာ္လည္း အမွန္စင္စစ္အားျဖင့္ အမည္ခံဘုရင္တပါးမွ်သာျဖစ္သည္။ သူနန္းစံသည့္ ၁၈၃၇ ခုႏွစ္သို႔မေရာက္မီကပင္ ၿဗိတိသွ်အေရွ႕ကုမၼဏီႀကီးသည္ အိႏိၵယျပည္၏အခ်က္အျခာေဒသမ်ား၊ အထူသျဖင့္ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတမ္း ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕မ်ားကို သိမ္းပိုက္ထားၿပီးျဖစ္ေလသည္။ ၾသဇာအာဏာတိကၠိမႀကီးမားေသာ နယ္စားပယ္စားေစာ္ဘြားမ်ားကုိလည္း စည္း႐ံုး သိမ္းသြင္းထားၿပီျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က အိႏိၵယဘုရင္ခံခ်ဳပ္မွာ ေလာ့ဒ္ေအာက္လန္(Lord Auk-Land) ျဖစ္သည္။

ဘဂၤလားျပည္နယ္ ကာလကတၱားၿမိဳ႕ (ယခုကိုးလ္ကတၱား) ကို ဖို႕ဒ္၀ီလ်ံဟုသမုတ္၍ ကုမၼဏီဌာနခ်ဳပ္႐ုံး စိုက္ကာ အိႏိၵယျပည္ရိွ မိမိပိုင္နက္ မ်ားကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနေလၿပီ။ ဗဟာဒူးရွားအား တလလွ်င္ ႐ူးပီးေငြတစ္သိန္းက် ကုမၼဏီကေထာက္ပံ့ထား၏။ သူသည္ ၿမိဳ႕ေတာ္ရိွ အခ်ဳိ႕စံ အိမ္ေတာ္မ်ားမွလည္း အိမ္ငွားခရရိွသည္။

တဖက္ကလည္း ေဒလီျပည့္ရွင္ မဂိုဧကရာဇ္ဟု ဆက္လက္အသိအမွတ္ျပဳထားေလသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဗဟာဒူးရွားမွာ မိမိေနထိုင္ရာ လာလ္ကီယာနန္းေတာ္တြင္း၌ရိွေသာ ေမာင္းမမိႆံႏွင့္မင္းမႈထမ္းမ်ားအေပၚ ၾသဇာမရိွေပ။ မရိွေအာင္လည္း အဂၤလိပ္တို႔က ဖန္တီးထား သည္ကို ေတြ႕ရိွရသည္။

ဗဟာဒူရွားကို ေလာကီစည္းစိမ္ခံစားႏိုင္ေစရန္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ထားေသာ္လည္း အိႏိၵယျပည္တ၀န္းလံုးကို သြားလာမႈမျပဳႏိုင္ေအာင္ တားျမစ္ထားသည္။ ၿမိဳ႕စား၊ နယ္စားမ်ားႏွင့္လည္း ဆက္သြယ္မႈမျပဳႏိုင္ေအာင္ ျဖတ္ေတာက္ထားသည္။ ၿမိဳ႕စား၊ နယ္စားမ်ားကို ၿဗိတိသွ် အေရွ႕အိႏိၵယ ကုမၼဏီႏွင့္သာ ဆက္သြယ္ရန္ ဖန္တီးထားသည္။ အခ်ဳိ႕ၿမိဳ႕စား၊ ေစာ္ဘြားမ်ားကုိ ‘ဆာ’ (Sir) ဘြဲ႕မ်ားခ်ီးျမႇင့္၍ သူေကာင္းျပဳ ထားသည္။ ၎တို႕၏ အကူအညီျဖင့္ ျပည္တြင္းမွပုန္ကန္သူအင္အားစုမ်ား ကို အစြမ္းကုန္ ၿဖိဳခြဲပစ္သည္။

ထိုစဥ္က အိႏိၵယျပည္၏ နာမည္ႀကီးပုဆိန္႐ိုးမ်ားမွာ ဂြါလီ၀ါမွဘင္အင္ကာေရာင္း၊ ဟုိက္ဒါရာဘတ္မွ ဘာဆလာဂ်န္၊ နီေပါလ္မွ ဆာဂ်န္ ဗဟာဒူးတို႔ျဖစ္ေလသည္။

ထို႔ေနာက္ ၿဗိတိသွ်တို႔ အိႏိၵယကုိသိမ္းပိုက္ၿပီး အိႏိၵယႏိုင္ငံသားတို႔ အံုႂကြေတာ္လွန္ခဲ့သည့္ ပထမဆံုးလြတ္လပ္ေရးစစ္ပြဲ ၁၈၅၇ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ ၿဗိတိသွ်တို႔က ထိုအံုႂကြမႈကို ရက္စက္စြာႏိွမ္နင္းခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၈၅၈ ခုႏွစ္ မတ္လ ၉ ရက္ေန႔တြင္ ဇဖားရ္ရွားဘုရင္အား အိႏိၵယဘုရင္ခံခ်ဳပ္က ဖမ္းဆီး၍ စစ္ခံု႐ုံးတြင္စစ္ေဆးကာ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးလိုက္သည္။ ပါေတာ္မူစဥ္ မဂိုဘုရင္ႀကီးသည္ အ သက္ ၈၅ ႏွစ္ရိွၿပီျဖစ္သည္။ သူႏွင့္အတူေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္အပါအ၀င္ နန္းတြင္းမင္းမႈထမ္း (၃၅) ဦး လိုက္ပါလာခဲ့သည္။ ဇဖားရ္ရွားပါ ေတာ္မူစဥ္က မင္းတုန္းမင္းတရားႀကီး အမရပူရၿမိဳ႕ေတာ္မွ မႏၱေလးၿမိဳ႕စံနန္းေတာ္၌ စံျမန္းေနစဥ္က ျဖစ္သည္။

နန္းက်ဘုရင္ ဇဖားရ္ရွားသည္ ပါေတာ္မူခံရၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ေျခေတာ္ရင္း ဒဂံုၿမိဳ႕နယ္၊ ဇီ၀ကလမ္း (ယခင္ ဇဖားရ္ ရွားလမ္း) ရိွ သစ္သားအေဆာက္အအံုတခုတြင္ နတ္ရြာစံသည္အထိ ဆင္းရဲက်ပ္တည္းစြာ ေနထိုင္ခဲ့ရ၏။ ေထာက္ပံ့ေငြမေလာက္ငွ၍ သား ေတာ္မ်ားက ျမင္းလွည္းေမာင္းခဲ့ရသည္ဟု ဆိုသည္။

ဗဟာဒူးရွားဇဖားရ္ႏွင့္အတူ ေနထိုင္ခဲ့သူမ်ားမွာ မိဖုရားေခါင္ႀကီး ဇိနတ္မဟာလ္ဘီဂမ္ (The Nawab Zinath Mahal Begum)၊ သားေတာ္ ဂ်၀မ္ဘတ္၊ သမီးေတာ္ ကုလ္စြန္ဇမာနေဘဂမ္၊ ေရာင္နတ္ဇမာနိေဘဂမ္၊ ႏုိ႔စို႔အရြယ္သားေတာ္ ဂ်မ္ရွစ္ဘတ္၊ ဂ်၀မ္ဘတ္၏ဆရာ ဟာဖြဇ္အီ ဘရာ ဟင္ေဇာက္တို႔ႏွင့္ အေစအပါးအေႁခြအရံမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

ဇဖားရ္ရွား၏စံအိမ္ေတာ္သည္ လက္ရိွ ဇီ၀ကလမ္း (ျမန္မာႏိုင္ငံေဆး၀ါးသုေတသနဌာနေဘး) ရိွ သခၤ်ဳိင္းေတာ္ရိွသည့္ေနရာပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က ထိုလမ္း၏အမည္မွာ စီဒါးရ္ဘဇားလမ္း၊ အိမ္အမွတ္ ၅၈ ျဖစ္၏။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ေရွ႕ေနဒါ၀တ္ဂ်ီ (M.E. Darwood Je) က ရန္ ကုန္ၿမိဳ႕ျမဴနီစီပါယ္၌ အဆိုတရပ္တင္သြင္း၍ စီဒါးရ္ဘဇားလမ္းကို ဇဖားရ္ရွားလမ္းဟု အမည္ေျပာင္းရန္ တင္ျပခဲ့သည္။

ဤသို႔ျဖင့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ေနာက္ဆံုး မဂိုဘုရင္ဗဟာဒူးရွားဇဖားရ္အမည္အစား သူ၏ကေလာင္အမည္ ‘ဇဖားရ္ရွား’ အမည္ျဖင့္ ေက်ာ္ၾကား သြားေလသည္။

ထို႔ေနာက္အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ နန္းက်ဘုရင္ဗဟာဒူးရွားသည္ ၁၈၆၆ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၇ ရက္ ေသာၾကာေန႔တြင္ သက္ေတာ္ ၈၉ ႏွစ္အရြယ္၌ နတ္ရြာစံခဲ့ေလသည္။ ဇဖားရ္ရွားဘုရင္နတ္ရြာစံၿပီး ေနာက္ႏွစ္၂၀ အၾကာ ၁၈၆၆ ခုနွစ္ဇူလိုင္လ ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ မိဖုရားႀကီး ဇိနတ္မဟာလ္ ဘီဂမ္သည္ နတ္ရြာစံခဲ့ေလသည္။

မိဖုရား၏ႂကြင္းက်န္ေသာ ႐ုပ္ကလာပ္ကို သူ၏ၾကင္ရာေတာ္ ဗဟာဒူးရွား၏သခၤ်ဳိင္း၌ပင္ သၿဂဳႋလ္ခဲ့ေလသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုစဥ္က ၿဗိတိသွ် အစိုးရသည္ မဂိုနန္းက်ဘုရင္ႏွင့္ မိဖုရားတို႔၏ျမႇဳပ္ႏွံထားရာအုတ္ဂူသည္ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံသားတို႔အတြက္ ကိုလိုနီစနစ္ကို ေတာ္လွန္ေရးအထိမ္းအမွတ္သေကၤတသဖြယ္ အသံုးျပဳလာမည္ကို စိုးရိမ္၍ အုတ္ဂူေနရာအစစ္ကုိ စနစ္တက်ဖံုးကြယ္၍ လွ်ိဳ႕၀ွက္စြာ ျမႇဳပ္ႏွံ ခဲ့သည္။ လူအမ်ားက ယခင္သိရိွခဲ့ေသာ အုတ္ဂူဗိမာန္သံုးလံုးတြဲကိုသာ ဘုရင္ေဟာင္းဇဖားရ္ရွား၊ မိဖုရားႏွင့္ ေျမးေတာ္တို႔၏အုတ္ဂူအစစ္ဟု ထင္ျမင္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုအခါ ကဗ်ာစာဆုိဘုရင္၏ အုတ္ဂူအစစ္ကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဒဂံုၿမိဳ႕နယ္ ဇီ၀ကလမ္းသခၤ်ဳိင္းဂူဗိ မာန္အနီးေန ရာ၌ပင္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ အေဆာက္အအံုသစ္ေဆာက္လုပ္ရန္ ေျမႀကီးတူးေဖာ္ရာမွ ရွာေဖြေတြ႕ရိွခဲ့သည္။ အုတ္ဂူအစစ္ကို အလြယ္တကူ ရွာေဖြ၍ မေတြ႕ႏိုင္ေစရန္ ၿဗိတိသွ်တို႔က ေသသပ္ပိရိစြာ ဖံုးကြယ္ထားခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ မဂိုနန္းက်ဘုရင္ႀကီး နတ္ရြာစံၿပီးႏွစ္ ၁၃၀ အၾကာတြင္မွ ေျမတူးလုပ္ငန္းျပဳလုပ္စဥ္အတြင္း တူးေဖာ္ေတြ႕ရိွခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း အိႏိၵယႏိုင္ငံထုတ္ ဟင္ဒူစတန္တိုင္း (Hindustan Time) သတင္းစာက ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

မည္သို႔ဆိုေစကာမူ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ေနာက္ဆံုး မဂိုဘုရင္ဗဟာဒူးရွားဇဖားရ္ကို ယခုအခါ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တို႔က သူေတာ္စင္ကဗ်ာစာဆိုဘုရင္တပါးအျဖစ္ သတ္မွတ္ကိုးကြယ္လ်က္ရိွေနေပသည္။ 

..... .... .... 

၁။ ဦးသန္း (ျမန္မာျပန္)၊ မဂိုဘုရင္ ဘဟာဒူးရွားဇဖားရ္၊ ျပည္သူ႔အလင္းပံုႏိွပ္တိုက္၊ ပႀကိမ္ ၁၉၈၇၊ စက္တင္ဘာလ။

၂။ ေအးသိန္း၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေရာက္ အိမ္နိမ့္စံဘာဟာဒူးရွားဇဖားရ္ဘုရင္၊ ဂုဏ္ထူးစာေပ၊ ပႀကိမ္၊ ၂၀၀၄။

၃။ ေကာင္းထက္၊ နန္းက်ဘုရင္ ႏွစ္ပါး ၊ အားမာန္သစ္စာေပ၊ ပႀကိမ္ ၂၀၀၉။

၄။ “ပါေတာ္မူေသာ ဘုရင္ႏွစ္ပါး” ၊ ေသြးေသာက္မဂၢဇင္း၊ အမွတ္ ၂၂၅ (၁၉၄၆ ေအာက္တိုဘာလ) စာ ၁၀၉-၁၁၂။ 

Credit : Moe Ma Ka